Progress, economic prosperity, and health all threatened unless Ireland increases the scale, pace, and ambition of environmental action

Ireland has modernized and prospered since joining the EU over 50 years ago – future prosperity and health are threatened unless we better protect our environment.

·         We are continuously playing catch-up – a forward step in one area is often matched by one or two steps back in another.

·         Actions on many fronts are having positive impacts but are entirely inadequate to deliver a healthy environment.

·         For too long we have merely aimed to ‘get by’, aspiring to only minimum standards – in many instances, we don’t even reach those.

·         Serious action cannot be postponed – we need a rapid and resolute advance in environmental performance driven by a national policy position on the environment. 

The EPA has published its flagship 2024 State of the Environment Report. The report illustrates that Ireland continues to play catch-up.  Our reliance on landfills has reduced dramatically, but we are generating and exporting too much waste. We have made progress in improving air quality in our cities, but we have increasing evidence that even low levels of air pollution impacts our health. While we have addressed serious pollution in many rivers and lakes, we are not making progress on the more widespread water pollution from too much nutrient.

For too long, the Report says, we have merely aimed to ‘get by’ aspiring to only minimum standards, and then in many instances not even meeting those. The report shows that actions on multiple fronts to address issues are not keeping pace with growing pressures and our environment continues to degrade.  What is now needed, the report continues, is a strategic leap, a shared vision for how we will adapt our lives and work to protect our own existence within the next decade, and a national policy statement on the environment that articulates and drives this transition.

Speaking at the launch of the report, Laura Burke, Director General of the EPA said: 

“We have made immense progress as a nation. Our membership of the EU helped us achieve that.   We now look back to a time when we had serious industrial pollution of our rivers, when we relied on over a hundred municipal dumps, when we burned smoky fuel in our cities – and we can never go back to that.

“But where we are right now,” Ms Burke added, “while it is better, is nowhere near good enough.  We are always playing catch-up. We now have virtually no seriously polluted rivers, but we have hardly any pristine ones left, either.  We now recycle more, but produce more waste than ever and export much of it.  We are taking positive actions across multiple fronts, but they are not keeping pace with the growing pressures, and our environment is being squeezed.  Increments now are not best use of scarce time and resources: We need to make a fundamental shift.”

That fundamental shift, according to the report, would start with a national policy position on the environment, that allows for long-term planning and would ensure that the environment is prioritised consistently across decades.

The report identifies five key essential areas we must prioritise to deliver the impact we need:

·         We urgently need a national policy position on the environment.

·         We must rigorously implement existing environmental plans and programmes to achieve the benefits that they were developed to deliver.

·         We need to transformour energy, transport, food and industrial sectors.

·         We need to scale upinvestment in water, energy, transport and waste management infrastructure.

·         We need to understand the absolute link betweenprotecting our environment and protecting our health – harm one and we harm the other.

“We know what we have to do” Ms Burke added.  “Our energy, transport, food and industrial sectors are the core of where this transformation can, must, and will happen. We must harness all of our resources to meet this challenge.  Not acting now only postpones inevitable change that will be much more difficult, and more costly, later on.”

Dr Micheál Lehane, EPA Director said:  

“It is clear that our environmental challenges are interconnected and they are complex. We need to drive action across climate, biodiversity, sustainable consumption and pollution goals. This will not be easy and we cannot underestimate the challenges of moving to a path of a less wasteful, regenerative society.  The IPCC has highlighted that there is now a rapidly closing window of opportunity to secure a liveable and sustainable future for all. It is not negotiable. We need our air, water and natural environment to continue to prosper. You either change for the environment now or the environment will irrevocably change us and how we live later. We, in Ireland, must do our part in making this sustainable future a reality.” 

Laura Burke, Director General of the EPA concluded: 

“We can no longer take the environment for granted. By taking determined actions, we will ensure we are not going to go back, or playing catch-up. This time, we need to be ahead. A healthier environment is attainable for all and is within our reach.” 

This comprehensive State of the Environment Report and is available to download from the EPA website.

State of the Environment report 

This is the eighth State of the Environment report spanning over 30 years. It provides the most comprehensive assessment of Ireland’s environment to date.

This Report provides the public, policymakers, non-governmental organisations, community groups, businesses and others with the evidence base to help them make informed decisions about what they can do to help protect and improve our environment.  

The 2024 State of the Environment Report provides an integrated assessment of the overall quality of Ireland’s environment, the pressures being placed on it and current responses to environmental issues.  This report, published every four years and the eighth in the series, covers climate change, air quality, noise, water quality (both inland and in the marine), land use, soil and nature.  It includes four integrated assessments of the environment with industry, transport, energy and agriculture and also looks at the important interactions between the environment and health and the circular economy.    

Further key messages include:

• A rapid increase in electric generation from renewables and early signs of increases in public transport use indicate that progress is being made but we are significantly off track to meet national and EU targets for climate mitigation.  
• Biodiversity is in serious trouble across a range of species and habitats with almost a third of our EU-protected species and 85 per cent of EU-protected habitats in unfavourable status.   
• Water quality is not meeting the requirements of the Water Framework Directive and nutrient trends in water are not improving.   
• Consumption of material resources is increasing, and our recycling rates are not keeping pace making it likely Ireland will not comply with EU targets.   

·         Addressing harmful exposures (such as air pollution,  radon, noise), adapting to and mitigating climate impacts will have a substantial benefit to our health and wellbeing and our environment.

·         We need to find a way to address our land use so that it provides the food, energy and materials we depend on while also regenerating the quality of our natural environment, which is in decline.  This will require sustained engagement with landowners to develop a vision that achieves this and adequate support to make it happen.

·         Tá nuachóiriú agus rath ar Éirinn ó tháinig sí isteach san AE breis is 50 bliain ó shin – tá rathúnas agus sláinte sa todhchaí i mbaol mura ndéanaimid ár gcomhshaol a chosaint ar bhealach níos fearr.

·         Táimid i gcónaí ag iarraidh an bhearna a dhúnadh – is minic a bhíonn céim amháin chun cinn glactha i réimse amháin agus céim nó dhó siar glactha i réimse eile.

·         Tá tionchair dhearfacha ag gníomhartha ar go leor réimsí ach ní leor ar fad iad chun comhshaol sláintiúil a sholáthar.

·         Le tamall rófhada anuas níl de chuspóir againn ach ‘teacht tríd’, agus muid ag dréim le híoschaighdeáin amháin – i go leor cásanna, ní bhainimid amach iad go fiú.

·         Ní féidir gníomh tromchúiseach a chur siar – teastaíonn dul chun cinn gasta diongbháilte uainn i bhfeidhmíocht chomhshaoil atá á spreagadh ag seasamh beartais náisiúnta ar an gcomhshaol.

 D’fhoilsigh an GCC a Thuarascáil shuaitheanta do 2024 ar Staid an Chomhshaoil inniu. Léirítear sa tuarascáil go bhfuil Éire ag leanúint ar aghaidh ag iarraidh an bhearna a dhúnadh. Laghdaíodh ár spleáchas ar láithreáin líonta talún go mór ach táimid ag giniúint agus ag easpórtáil an iomarca dramhaíola. Rinneamar dul chun cinn maidir le feabhas a chur ar cháilíocht an aeir inár gcathracha, ach tá fianaise mhéadaitheach againn go bhfuil tionchar ag leibhéil ísle truaillithe aeir ar ár sláinte. Cé go bhfuil aghaidh tugtha againn ar thruailliú tromchúiseach i go leor aibhneacha agus lochanna, nílimid ag déanamh dul chun cinn ar an truailliú uisce níos forleithne ón iomarca cothaithigh.

Deirtear sa Tuarascáil, le tamall rófhada, go raibh sé de chuspóir againn a bheith ag maireachtáil agus íoschaighdeáin amháin mar ardaidhm againn, agus ansin i go leor cásanna gan iad a chomhlíonadh fiú. Léirítear sa tuarascáil nach bhfuil gníomhartha ar iliomad réimsí chun aghaidh a thabhairt ar shaincheisteanna ag teacht leis na brúnna atá ag méadú agus go leanann ár gcomhshaol ag díghrádú. De réir na tuarascála, is é an rud atá ag teastáil anois ná léim straitéiseach, comhfhís maidir le conas a chuirfimid ár saol in oiriúint agus conas a oibreoimid chun ár saol féin a chosaint laistigh de na deich mbliana atá romhainn, agus ráiteas beartais náisiúnta ar an gcomhshaol a chuireann an t-aistriú sin in iúl agus a chuireann chun cinn é.

Agus í ag labhairt ag seoladh na tuarascála, dúirt Laura Burke, Ard-Stiúrthóir an GCC:

“Tá dul chun cinn ollmhór déanta againn mar náisiún. Chuidigh ár mballraíocht san AE linn é sin a bhaint amach. Breathnaímid siar anois ar am nuair a bhí truailliú tionsclaíoch tromchúiseach againn inár n-aibhneacha, nuair a bhí muid ag brath ar os cionn céad dumpa cathrach, nuair a dhómar breosla toiteach inár gcathracha – agus ní féidir linn dul siar chuige sin choíche.

“Cé go bhfuil an áit ina bhfuilimid faoi láthair níos fearr,” a dúirt an tUas. Burke, “níl sé maith go leor, ná baol air. Táimid i gcónaí ar gcúl. Níl mórán aibhneacha truaillithe againn anois, ach is ar éigean atá aon abhainn gan mhilleadh fágtha againn ach an oiread. Déanaimid níos mó a athchúrsáil anois, ach déanaimid níos mó dramhaíola ná riamh agus easpórtálaimid go leor di. Táimid ag déanamh gníomhaíochtaí dearfacha ar fud réimsí éagsúla, ach níl siad ag coinneáil suas leis na brúnna atá ag méadú, agus tá brú á chur ar ár gcomhshaol. Ní hiad na hincrimintí anois an úsáid is fearr as am agus acmhainní atá gann: Caithfimid athrú bunúsach a dhéanamh.”

Chuirfeadh an t-athrú bunúsach sin, de réir na tuarascála, tús le seasamh beartais náisiúnta ar an gcomhshaol, a cheadódh pleanáil fhadtéarmach agus a chinnteodh go dtabharfaí tosaíocht don chomhshaol i gcónaí thar na blianta.

Aithnítear sa tuarascáil cúig phríomhréimse riachtanacha nach mór dúinn tosaíocht a thabhairt dóibh chun an tionchar a theastaíonn uainn a sheachadadh:

·         Tá géarghá againn le seasamh beartais náisiúnta ar an gcomhshaol.

·         Ní mór dúinn pleananna agus cláir reatha maidir leis an gcomhshaol a chur chun feidhme go dian chun na buntáistí a bhaint amach a forbraíodh iad faoina gcoinne.

·         Ní mór dúinn ár n-earnálacha fuinnimh, iompair, bia agus tionsclaíochta a athrú ó bhonn.

·         Ní mór dúinn infheistíocht a mhéadú i mbonneagar uisce, fuinnimh, iompair agus bainistíochta dramhaíola.

·         Ní mór dúinn tuiscint a bheith againn ar an nasc iomlán idir cosaint ár gcomhshaoil agus cosaint ár sláinte – déan dochar do cheann amháin agus déanaimid dochar don cheann eile.

“Tá a fhios againn cad atá le déanamh againn” a dúirt an tUas. Burke. “Is iad ár n‑earnálacha fuinnimh, iompair, bia agus tionsclaíochta croílár na háite ina bhféadfadh an claochlú sin tarlú, ina gcaithfidh sé agus ina dtarlóidh sé. Caithfimid ár n-acmhainní go léir a úsáid chun aghaidh a thabhairt ar an dúshlán sin. Mura ndéantar gníomhú anois cuirtear athrú dosheachanta siar agus beidh an t-athrú sin i bhfad níos deacra, agus níos costasaí, níos moille ar aghaidh.”

Dúirt an Dr Micheál Lehane, Stiúrthóir an GCC:

“Is léir go bhfuil ár ndúshláin chomhshaoil idirnasctha agus tá siad casta. Ní mór dúinn gníomhaíocht a spreagadh ar fud spriocanna aeráide, bithéagsúlachta, tomhaltais inbhuanaithe agus truaillithe. Ní bheidh sé sin éasca agus ní féidir linn na dúshláin a bhaineann le bogadh chuig bealach de shochaí athghiniúna, ina bhfuil níos lú cur amú a mheas faoina luach. Tá aird tarraingthe ag an IPCC go bhfuil deis ann anois atá ag dúnadh go tapa chun todhchaí inchothaithe agus inbhuanaithe a chinntiú do chách. Níl sé inphléite. Teastaíonn uainn go mbeidh rath ar ár n-aer, ár n-uisce agus ár dtimpeallacht nádúrtha. Athraíonn tú don chomhshaol anois nó athróidh an comhshaol go buan muid agus an dóigh a mairfimid níos déanaí. Ní mór dúinne, in Éirinn, ár bpáirt a dhéanamh chun an todhchaí inbhuanaithe sin a fhíorú.”

Dúirt Laura Burke, Ardstiúrthóir an GCC:

“Ní féidir linn talamh slán a dhéanamh den chomhshaol a thuilleadh. Trí ghníomhartha diongbháilte a ghlacadh, cinnteoimid nach mbeimid ag dul siar, nó ag líonadh bearna. Caithfimid a bheith chun tosaigh, an uair seo. Tá comhshaol níos sláintiúla insroichte do chách agus is féidir linn é a fháil.”

Tá an Tuarascáil chuimsitheach seo ar Staid an Chomhshaoil ar fáil le híoslódáil ó shuíomh gréasáin an GCC.

Is í seo an t-ochtú tuarascáil ar Staid an Chomhshaoil a chlúdaíonn 30 bliain. Tugtar léi

an measúnú is cuimsithí ar chomhshaol na hÉireann go dtí seo.

Cuirtear ar fáil sa Tuarascáil seo bonn fianaise don phobal, lucht déanta beartais, eagraíochtaí neamhrialtasacha, grúpaí pobail, gnólachtaí agus daoine eile chun cabhrú leo cinntí feasacha a dhéanamh faoi cad is féidir leo a dhéanamh chun an comhshaol a chosaint agus a fheabhsú.

Tugtar le Tuarascáil 2024 ar Staid an Chomhshaoil measúnú comhtháite ar cháilíocht fhoriomlán chomhshaol na hÉireann, ar na brúnna atá á gcur air agus ar fhreagraí reatha ar shaincheisteanna comhshaoil. Foilsítear an tuarascáil seo gach ceithre bliana agus clúdaíonn an t-ochtú ceann sa tsraith athrú aeráide, cáilíocht an aeir, torann, cáilíocht uisce (idir intíre agus mhuirí), úsáid na talún, ithir agus nádúr. Áirítear léi ceithre mheasúnú chomhtháite ar an gcomhshaol le tionscal, iompar, fuinneamh agus talmhaíocht agus breathnaítear ar na hidirghníomhaíochtaí tábhachtacha freisin idir an comhshaol agus sláinte agus an geilleagar ciorclach.                                          I measc tuilleadh príomhtheachtaireachtaí tá:

·         Léiríonn méadú gasta ar ghiniúint leictreachais ó fhoinsí in-athnuaite agus comharthaí luatha ar mhéaduithe ar úsáid iompair phoiblí go bhfuil dul chun cinn á dhéanamh ach táimid i bhfad ón marc chun spriocanna náisiúnta agus an AE maidir le maolú aeráide a bhaint amach.

·         Tá an bhithéagsúlacht i dtrioblóid mhór ar fud réimse speiceas agus gnáthóg agus tá beagnach trian dár speicis faoi chosaint an AE agus 85 faoin gcéad de na gnáthóga atá faoi chosaint an AE i stádas neamhfhabhrach.

·         Níl cáilíocht an uisce ag comhlíonadh riachtanais na Creat-treorach Uisce agus níl na treochtaí cothaitheach in uisce ag feabhsú.

·         Tá méadú ag teacht ar ídiú acmhainní ábhartha, agus níl ár rátaí athchúrsála ag coinneáil suas leis an méadú, rud a fhágann gur dócha nach gcomhlíonfaidh Éire spriocanna an AE.

·         Bainfidh tairbhe mhór dár sláinte agus dár bhfolláine agus dár gcomhshaol le dul i ngleic le neamhchosaintí díobhálacha (amhail truailliú aeir, radón, torann), oiriúnú do thionchair ar an aeráid agus iad a mhaolú.

·         Ní mór dúinn bealach a aimsiú chun aghaidh a thabhairt ar ár n-úsáid talún ionas go soláthróidh sé an bia, an fuinneamh agus na hábhair a mbímid ag brath orthu agus ag an am céanna go mbeidh athghiniúint déanta ar cháilíocht ár dtimpeallachta nádúrtha, atá ag dul i léig. Éileoidh sé sin teagmháil leanúnach le húinéirí talún chun fís a fhorbairt a bhainfidh é sin amach agus tacaíocht leordhóthanach chun é a chur i gcrích.